Er zijn zo van die platen die een tikkeltje meer aandacht en inspanning vergen van de luisteraar dan andere. Neem nu deze “Ücayak” van het ensemble Calgija. Oorspronkelijk was dat de naam van het collectief dat de Nederlandse etnomusicoloog Wouter Swets: hij trok met zijn toenmalige ensemble van dezelfde naam in 1981 de studio in om er het tweede volume op te nemen van hun “Music from the Balkans and Anatolia” op te nemen. De opnames waren afgerond, maar Swets geraakte niet klaar met de teksten voor het begeleidende boekwerkje. Ondertussen stond de wereld niet stil en wijzigden samenstelling en repertoire van het ensemble in die mate dat de opnames niet langer als representatief beschouwd werden en de opnames verdwenen in één of andere lade of kelder en zagen nooit het daglicht.

Een tweede poging werd ondernomen in 1983 en ook deze opnames bleven haperen: ze werden nooit helemaal uitgebracht, al werd een deel wel gebruikt voor een Calgija-plaat in 1991. Swets overleed in 2016 en van de verloren opnames uit 1981 dook een cassette-versie op in zijn nalatenschap. De tracks daarvan werden opgepoetst en gedigitaliseerd en dienen nu als kern voor deze plaat: de eerste negen nummers van deze plaat zijn dus de gerestaureerde opnames van veertig jaar geleden.

Nog ouder zijn de tracks 10 tot 16: dat zijn live opnames van concerten van het ensemble uit 1978 in Den Haag bij “Theater aan de Haven”. Ook hier werd in 2019 een poetsploeg op losgelaten en in één moeite werd de slottrack opgenomen, zodat we vandaag kunnen luisteren naar 17 nummers, die ons een prachtig beeld geven van wat Calgija in zijn hoogtijdagen betekende. Dat hebben we te danken aan Michiel van der Meulen, een man met een eindeloos geduld en een bijzondere interesse voor het werk van Wouter Swets. Via zijn platenlabel “Tou Milou” (da’s “van der Meulen” in het Grieks) werden eerder al “Unforgotten” en “Vintage Recordings” van Balkan Orchestra Calgija” uitgebracht -met Michiel’s papa Albert van der Meulen op accordeon, zodat we vandaag over zowat alles beschikken wat Swets en de zijnen ooit opnamen. Lois daarvan leerden we van der Meulen en zijn groepsverschijning Kairos Collective vooral kennen door zijn CD’s met hedendaagse “modal music” onder de titels “Piri Reis” en “Európ”, die onze oren serieus aan het werk zetten, maar een schat aan prachtige muziek bleken te herbergen.

Dat is met deze Calgija-plaat niet anders: dit klinkt ongetwijfeld zoals de muzikanten het destijds bedoelden: een tikkeltje rauw en ongepolijst, maar O zo doorleefd! Dit is folkmuziek op haar best: muziek zoals de gewone mens ze speelde en speelt. OK, het is soms een beetje wennen aan de voor onze oren niet altijd vertrouwde ritmes en toonladders, maar dit is van een zodanig indringende schoonheid, dat je al over een hart van ijzer en staal moet beschikken om hier niet door geraakt te worden. Tel daarbij de meer dan lezenswaardige inhoud van het begeleidende boekje van 32 pagina’s, waarin de muzieksoort, de nummers en de muzikanten uitgebreid geduid worden, en je kunt makkelijk de optelling maken: dit hoort bij de absolute top van de wereldmuziek-uitgaven van het jaar. U weet wat u te doen staat !

(Dani Heyvaert)